Przez obowiązek alimentacyjny należy rozumieć świadczenie pieniężne lub niepieniężne obciążające krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Alimenty mogą być ustalone w drodze umowy lub na drodze sądowej, w drodze ugody lub wyroku.
Powództwo o alimenty wytacza się przed Sądem Rejonowym – sądem miejsca zamieszkania pozwanego. Jeżeli pozwany nie ma miejsca zamieszkania w Polsce, właściwość sądu ustala się według jego miejsca pobytu w Polsce, a gdy ono nie jest znane lub nie leży w Polsce, według ostatniego miejsca zamieszkania w Polsce. Powództwo można wytoczyć także według miejsca zamieszkania osoby uprawnionej. Strona dochodząca alimentów jest ustawowo zwolniona od kosztów sądowych. Dla pozwanego, którego miejsce pobytu nie jest znane sąd ustanawia kuratora.
W pierwszej kolejności do alimentacji zobowiązani są zstępni przed wstępnymi, a wstępni przed rodzeństwem. Obowiązek alimentacyjny dalszych krewnych nie powstaje, dopóki można pozwać osobę (krewnego) bliższego stopniem. Rodzice są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych względem dzieci, które nie są w stanie samodzielnie się utrzymać. Poza powyższym przypadkiem uprawnionym do świadczeń jest tylko osoba która znajduje się w niedostatku. W stosunku do rodzeństwa zobowiązany może uchylić się od świadczenia alimentacyjnego, jeżeli są one połączone z nadmiernym uszczerbkiem dla niego lub jego rodziny.
Wysokość alimentów uzależniona jest od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego i majątkowych możliwości zobowiązanego. Wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie może polegać także osobistych staraniach o dziecko. W przypadku, kiedy osoba zobowiązana do alimentacji dziecka nie podejmuje pracy zarobkowej lub nie osiąga oczekiwanych dochodów Sąd ocenia jej możliwość zarobkowe. Często odbywa się to poprzez zwrócenie się do Powiatowego Urzędu Pracy, czy posiada odpowiednie oferty pracy dla osób o podobnych kwalifikacjach lub wykształceniu. Sąd – na wniosek osoby uprawnionej – może również zbadać, czy osoba zobowiązana do alimentacji w ciągu ostatnich trzech lat przed sądowym dochodzeniem roszczenia, bez uzasadnionego powodu zrzekła się prawa majątkowego lub w inny sposób doprowadziła do jego utraty. Sąd, ustalając zakres obowiązku alimentacyjnego, nie uwzględnia wynikłej stąd zmiany. Pamiętać należy, że roszczenia alimentacyjne przedawniają się z upływem lat trzech.
Zgodnie z treścią art. 138 krio orzeczenie o alimentach nie ma charakteru stałego i ostatecznego, ale może podlegać zmianie, w razie pojawienia się nowych okoliczności. Dotyczy to zarówno sytuacji po stronie zobowiązanej do alimentacji jak i uprawnionego. Strona zainteresowana może wystąpić z powództwem o zmianę orzeczenia w przedmiocie alimentów. Właściwym rzeczowo jest zawsze Sąd Rejonowy, nawet jeśli poprzednie orzeczenie alimentacyjne zostało orzeczone wyrokiem Sądu Okręgowego, np. w sprawie o rozwód.
W sprawach alimentacyjnych ważne jest, aby pamiętać, iż obowiązek alimentacyjny nie ustaje z mocy prawa, po ustaniu przesłanek alimentacyjnych (np. w skutek osiągnięcia określonego wieku przez uprawnionego). Konieczne jest wówczas złożenie odpowiedniego pozwu o ustalenie, przez osobę zainteresowaną.
[fb_button]
Magdalena Kramkowska-Rysiewicz